Στη “Δημοκρατική Συμπαράταξη”, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ μεταμφιεσμένο; Στο ΣΥΡΙΖΑ επειδή ο Τσίπρας έχει βαλθεί να ξεπατικώσει από φωνή μέχρι και πολιτική πρακτική (εσχάτως οι δεξιοί λεν ότι το σχέδιο απλή αναλογική θυμίζει Κουτσόγιωργα του ’89, επειδή τώρα έλαχε τη ΝΔ να την έχει ένας δεύτερης γενιάς Μητσοτάκης) ή στο Κίνημα, πρόεδρος ...
του οποίου είναι ο υιός του Γιώργος Παπανδρέου;
Προτού δοθεί μια απάντηση, η οποία πρόκειται να είναι πικρή, αναντίρρητα ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι η πλέον διαφιλονικούμενη πολιτική προσωπικότητα της μεταπολίτευσης, όπου γύρω από το όνομά του συνασπίστηκαν ορκισμένοι οπαδοί, αλλά και ορκισμένοι εχθροί, ιδίως της Δεξιάς της δεκαετίας του ’80, που γνώρισε τον Ανδρέα στο απόγειο της πολιτικής του δόξας.
Με αφορμή την επέτειο των 20 χρόνων από τον θάνατό του, πολλά ακόμη θα γραφούν και θα ειπωθούν, με δύο κοινά χαρακτηριστικά: Από τη μια πλευρά οι απολογητές θα προσεγγίσουν τον Ανδρέα συναισθηματικά, κάτι σαν το ΠΑΣΟΚ της Φώφης ένα πράμα ή ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα, με κοινή επιδίωξη να κολακεύσουν τους παλαιούς ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ. Από την άλλη πλευρά οι επικριτές-πολέμιοι, οι οποίοι θα προσεγγίσουν τον Ανδρέα δήθεν ορθολογιστικά, προβάλλοντάς τον για ακόμη μια φορά ως γενάρχη του λαϊκισμού και του πελατειακού κράτους.
Αμφότερες τις πλευρές είμαι σίγουρος ότι θα τους βαριόταν ο Ανδρέας φριχτά. Ανήκω στη γενιά του Ωνασείου, την εποχή δηλαδή που το άστρο του Ανδρέα έδυε. Αμυδρά θυμάμαι την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ τον Οκτώβριο του 1993, όταν ο πατέρας μου, πρώην νεοδημοκράτης, αποφάσιζε να ψηφίσει Ανδρέα λόγω Ειδικού Δικαστηρίου. Παρ’ όλα αυτά, με βάση διαβάσματα, αφηγήσεις και έρευνα κατάλαβα ότι ο Ανδρέας το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε θα ήταν δακρύβρεχτους επικήδειους. Αυτό που θα ήθελε θα ήταν η ενεργή πολιτική κόντρα και ζύμωση μ’ αυτούς που θα τον αμφισβητούσαν και γνωρίζω ότι ο Ανδρέας γούσταρε την ανοιχτή κόντρα και ποτέ την υπόγεια μηχανορραφία.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι ο τελευταίος Έλληνας πολιτικός που έβλεπε την Ελλάδα από πάνω, κάτι που του επέτρεπε η ακαδημαϊκή του συγκρότηση και το φυσικό του χάρισμα. Αρχηγούς καθηγητές το ΠΑΣΟΚ είχε κι άλλες δύο φορές, τον Σημίτη και τον Βενιζέλο, αλλά ποτέ δεν είδαν τον λαό από ψηλά, αντίθετα η πρωθυπουργία και το αρχηγιλίκι γι αυτούς ήταν περισσότερο η καταξίωση ενός μόχθου σε μια Ελλάδα κοινωνικής κινητικότητας. Ο Ανδρέας όμως ήταν το κάτι άλλο, συμπυκνώνοντας στο ονοματεπώνυμό του ιστορία που κόχλαζε στις φλέβες, ακουμπώντας με τα γυμνά του χέρια ιστορικά γεγονότα που τσουρουφλούσαν. Αυτή κατ’ εμέ ήταν και η θεμελιώδης διαφορά του με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον πολιτικό που κυβερνούσε σε συνθήκες αποστείρωσης και αρτηριοσκληρωτικής ορθότητας.
Ο Ανδρέας του μπαλκονιού άφησε μια κληρονομιά, που λίγοι την κατάλαβαν: Ότι για να περάσουν αλλαγές σ’ αυτόν τον ρημάδη τον τόπο πρέπει να υπάρχει η απαραίτητη “λαϊκότητα”, όχι απαραίτητα να προκύψουν αλλαγές από τα κάτω, αλλά μεγάλες αλλαγές να κοινωνηθούν με απλό και κατανοητό τρόπο από τον ηγέτη και από μια ομάδα άφθαρτων ανθρώπων γύρω του. Σήμερα, η μεταρρύθμιση και οι αλλαγές συνοδεύονται από τεχνοκρατικό καθωσπρεπισμό και μη μου άπτου νοοτροπία, στη λογική ότι “εμείς είμαστε οι πεφωτισμένοι και ο λαός φταίει που δεν μας καταλαβαίνει”. Σήμερα επίσης ο Τσίπρας έχει ένα πολιτικό προσωπικό που εν πολλοίς δεν άσκησε πολιτική εξουσία πριν τον Γενάρη του 2015, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει περιεχόμενο όπως ο Ανδρέας, ή στελέχη της πιάτσας, όπως είχε ο Ανδρέας.
Αμφότερες οι λογικές όμως είναι χρεοκοπημένες και εκτιμώ μακριά από το σκεπτικό του Ανδρέα. Ο Ανδρέας δεν ήταν ο θεός που μερικοί λεν, ούτε είναι ο δαίμονας που άλλοι υποστηρίζουν, ο υπαίτιος για την εκτίναξη του δημοσίου χρέους και την εμπέδωση της “κουλτούρας ΠΑΣΟΚ”, όπως αποτυπώνεται δόλια σε ευφάνταστα memes του τύπου “Τάδε με ΠΑΣΟΚ, δείνα με ΣΥΡΙΖΑ”. Αυτή η ανθρωποφαγική ανθρωπολογία ορισμένων να στοιχειοθετήσουν τον homus pasokus, δηλαδή ένα μείγμα αγγραματοσύνης, βολέματος και λαμογιάς πέρα από ανιστόρητη, είναι και βαθιά ρατσιστική για έναν ολόκληρο λαό.
Αλλά μείζονα ευθύνη έχει η φερόμενη “Δημοκρατική Παράταξη”, που επέτρεψε ενοχικά στη δεξιά να ταυτίσει τον Ανδρέα με τον λαϊκισμό, τη δημαγωγία, το χρέος, το πελατειακό κράτος και τη διαφθορά. Κι αυτή είναι η μεγαλύτερη της ήττα, κάτι που της απαγορεύει ηθικά να λέει ότι ο Ανδρέας της ανήκει. Όχι, ο Ανδρέας δεν ανήκει στη Δημοκρατική Παράταξη, γιατί ποτέ δεν τον υπερασπίστηκε σύσσωμη και με αυτοπεποίθηση. Αν πας να πεις σε δεξιό κακό λόγο για τον Καραμανλή, τον Μητσοτάκη, ακόμη και τον Σαμαρά, σε πρώτη φάση θα πέσει να σου δαγκώσει το λαρύγγι. Η αντίπερα όχθη πρώτα θα εγκλωβιστεί στο “εμ, χμμ, να σου πω” και μετά θα προσπαθήσει να αρθρώσει πολιτικό επιχείρημα σ’ αυτούς που καθιέρωσαν το πιστοποιητικό κοινωνικό φρονημάτων, στους πολιτικούς επιγόνους του μεγαλύτερου λαϊκιστή της ιστορίας, του Θεόδωρου Δηλιγιάννη και του αμέσως μεγαλύτερου Δημητρίου Γούναρη και Σία.
Καταληκτικά, ο Ανδρέας δεν ανήκει σε κανέναν, όσες ιστορικές εκδηλώσεις και εκθέσεις κι αν στηθούν, όσα πολιτικά μνημόσυνα κι αν γίνουν. Πώς μπορεί άλλωστε να ανήκει κάπου μια sui generis προσωπικότητα; Και όλους εμάς που μείναμε να μιλάμε για το όνομά του, σίγουρα κάπου από κει ψηλά εισπράττουμε το επουράνιο μειδίαμά του. Εξάλλου τι μεγαλύτερο τρολάρισμα από το να γυρνά δεξιά και αριστερά ως χήρα Παπανδρέου η Δήμητρα Λιάνη;
epikairo.gr
Marinos Kostantinos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου