Αφού κατέκατσε η σκόνη από τα γεγονότα του προηγούμενου τετραημέρου, με άξονες τις μονές μέρες και τις τοποθετήσεις Παπανδρέου-Βενιζέλου-Σημίτη και τις ζυγές μέρες που σχολίασαν εκ των υστέρων τους «κλακαδόρους» και τις παλαιοημεροληγητικές ομιλίες των Σημίτη-Βενιζέλου, έκατσα να διαβάσω από την αρχή την ομιλία του Βενιζέλου, προσπαθώντας, μάταια όπως θα προσπαθήσω να αποδείξω στη συνέχεια, να βρω ένα ιδεολογικό πρόταγμα στα λεγόμενα του Βενιζέλου, με άλλα λόγια ποιο πρέπει να είναι το όραμα που πρέπει από δω και πέρα να υπηρετήσει το ΠΑΣΟΚ.......
Περιδιαβαίνοντας τις λέξεις (και έχει τη σημασία του που αναφέρω τον όρο «λέξη»), έπεσε το μάτι μου στην εξής φράση: «Αλλά μήπως η βασική διαφορά σήμερα δεν είναι ανάμεσα στη συντήρηση και στο σοσιαλισμό, αλλά ανάμεσα στη νεοφιλελεύθερη δυναμική και τον πρακτικό πραγματισμό;» Αμέσως τα ιδεολογικά μου λαμπάκια άναψαν και απ' αυτή την ατάκα, δόθηκε αφορμή να γράψω αυτό το post, επιχειρώντας να κάνω κάτι που δεν έκανε, όπως πάντα, ο Βενιζέλος. Για ιδεολογία φυσικά.
«Πρακτικός πραγματισμός»: Μου πήρε πολλές φορές να σβήσω και να γράψω μια πρόταση για να καταλάβω τι εστί «πρακτικός πραγματισμός». Για να βοηθήσω τη σκέψη μου, έκλεισα τα μάτια και αναλογίστηκα τι θα συνέβαινε σε ένα σοσιαλδημοκρατικό ακροατήριο στην Γαλλία, την Πορτογαλία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Αγγλία, ακόμα και την Γερμανία, αν άκουγε από τα χείλη του προέδρου του να εκφράζεται ως κυρίαρχο ιδεολογικοπολιτικό πρόταγμα ο «πρακτικός πραγματισμός». Πέρα από την αρχική έκπληξη και αμηχανία, θα ακολουθούσε η έντονη αποδοκιμασία, γιατί το ίδιο αυτό ακροατήριο θα διαπίστωνε ότι αυτές οι δύο λέξεις, εκτός του ότι συνιστούν ταυτολογία, είναι λέξεις που στερούνται του παραμικρού περιεχομένου.
Αυτές οι δύο λέξεις αποδεικνύουν όμως κατηγορηματικά ότι το ΠΑΣΟΚ με πρόεδρο τον Βενιζέλο δεν έχει ιδεολογική πυξίδα, δεν έχει ιδεολογικό παλμό και δυστυχώς για ακόμα μια φορά επιβεβαιώνεται ότι το ΠΑΣΟΚ έχει γίνει καθαρά προσωπική υπόθεση της κοσμοθεωρίας του σημερινού αρχηγού του, με το κόμμα να είναι απολύτως ταυτισμένο με τον Βενιζέλο, εγκλωβισμένο στους αρμούς της άγονης ευφυϊας του.
Λόγω κοινού επιστημονικού αντικειμένου, έχω κάτσει και έχω διαβάσει τον Βενιζέλο ως επιστήμονα. Πάντα τον είχα ως ένα μυαλό που μπορεί να σου περιγράψει εκπληκτικά αυτό που βλέπει, να πάρει λέξεις, έννοιες και σχήματα και μέσω του λόγου του να σου φτιάξει ένα περιτύλιγμα, το οποίο όμως είναι φοβερά ετερόκλιτο. Ο Βενιζέλος σαν μυαλό, όπου κανείς δεν αμφισβητεί ότι δεν έχει, μπορεί να μιλήσει αποκλειστικά γι αυτό που υπάρχει και υπήρχε, όχι όμως γι αυτό που δεν υπάρχει.
Και εδώ βρίσκεται και ο πυρήνας της αποτυχίας του. Ο Βενιζέλος δυστυχώς για το ΠΑΣΟΚ είναι ένας άνθρωπος χωρίς ιδεολογία. Γιατί; Γιατί πολύ απλά ιδεολογία σημαίνει να θέλεις να πετύχεις κάτι που δεν έχεις, που δεν υπάρχει. Στην προκειμένη περίπτωση ο Βενιζέλος δεν μπορεί να υπερβεί τα όρια της περιορισμένης αντίληψής του, γι αυτό και μιλά για πραγματισμό, διότι αυτός είναι που ξέρει πολύ καλά.
Αλλά η ιδεολογία έχει και μια μεταφυσική και από μόνη της μια υπερβατικότητα. Δεν λέμε ότι η ιδεολογία είναι θεολογία, ούτε ερμηνεία μιας έξωθεν αυθεντίας, αλλά ένας στόχος, ένα διακύβευμα, ένα όραμα που δομείται μέσα από μια πρωτότυπη ιδέα που δεν υπάρχει, που δεν είναι καθόλου κεκτημένη και θέλεις να την πετύχεις.
Κι αυτός είναι ο λόγος που ο Βενιζέλος δεν έχει δράμι ιδεολογίας. Φανταστείτε τον πάνω από ένα τραπέζι, να αντικρύζει διάσπαρτες λέξεις από δω και από κει. Ο Βενιζέλος δεν βασανίστηκε ποτέ για να παράγει μια πρωτότυπη ιδέα, αλλά στο πώς θα πάρει αυτές τις λέξεις και θα τις δομήσει σ' ένα συνεκτικό σύνολο ικανό για να το σερβίρει σε μας τους κουτόφραγκους.
Ο ιδεολογικός λόγος του Βενιζέλου είναι πληθωριστικός. Τι σημαίνει αυτό; Ότι οι λέξεις-χαρτονομίσματα δεν αντιστοιχούν σε ιδεολογικοπολιτικό χρυσό, γι αυτό τα «χρήματα» του Βενιζέλου δεν μπορούν να αγοράσουν ποτέ την βάση του ΠΑΣΟΚ, να συγκινήσουν τα πλήθη, να κινητοποιήσουν τις μάζες για να διεκδικήσουν αυτό που δεν τους ανήκει, δηλαδή την ιδεολογία.
Συνιστά ιδεολογικό ακρωτηριασμό το ΠΑΣΟΚ να στηρίζεται στον «πρακτικό πραγματισμό». Βλέπω και ξαναβλέπω την λέξη και ρε σύ διάολε δεν μου προκαλεί τίποτα, παρά μόνο μια απάθεια και μια οργή. Πώς θα πάρεις μαζί σου τη νεολαία, όταν της μιλάς με όρους «πρακτικού πραγματισμού;» Πόσο διαχειριστική μοιάζει η λογική του Βενιζέλου, να υπερασπιστούμε, με αμυντικούς όρους τα κεκτημένα, αυτά που έχουμε, χωρίς να παλέψουμε για να αλλάξουμε αυτά που έχουμε.
Αλήθεια, ο Βενιζέλος ήταν υπουργός του Παπανδρέου τη διετία 2009-2011, μια περίοδος στην οποία έγινε ένα ευρύ φάσμα μεταρρυθμίσεων. Για να έχουμε καλό ερώτημα, ο Βενιζέλος τι πρόσφερε ως Υπουργός Εθνικής Αμύνης (για Οικονομικών δεν θέλω να το συζητήσω, γιατί ντρέπομαι να τον συγκρίνω με τον Παπακωνσταντίνου); Ποια ήταν η μεταρρυθμιστική του πρόταση για την δομή και την λειτουργία των ενόπλων δυνάμεων; Ουδεμία, όπως εν πολλοίς και το προηγούμενο υπουργικό του έργο. Ίσως είναι ο μόνος υπουργός της Μεταπολίτευσης που θα μείνει στην ιστορία μόνο και μόνο για τα αξιώματα που κατέλαβε, ως αντιστάθμισμα του ανύπαρκτου μεταρρυθμιστικού του έργου.
Ας επιστρέψουμε όμως στα ιδεολογικά. Όσοι αισθάνονται τον εαυτό τους ΠΑΣΟΚ, σοσιαλδημοκράτες, σοσιαλιστές, πρέπει να κηρύξουν ανένδοτο σ' αυτό το ιδεολογικό έκτρωμα του Βενιζέλου. Είναι αδιανόητο το ιδεολογικό πρόταγμα του ΠΑΣΟΚ να είναι αυτή η κενολογία.
Μα θα σου πει κάποιος; «Ποιες ιδεολογίες ρε μεγάλε; Αυτές πέθαναν, το ΠΑΣΟΚ πέθανε από την εφαρμογή του μνημονίου». Σ' αυτή την εύλογη κατά τα άλλα προσέγγιση πρέπει να διαφωνήσουμε κάθετα. Ναι, οι ιδεολογίες που είχαν λύση για το κάθε πρόβλημα έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Όμως η πολιτική είναι εδώ και ένα σοσιαλιστικό κόμμα μπορεί ακόμα και σήμερα να ασκήσει μια πολιτική αρχών και αξιών και να διεκδικήσει.
Επειδή το ΠΑΣΟΚ αναγκάστηκε να εφαρμόσει ένα μνημόνιο, νεοφιλελεύθερων κατασκευαστών λόγω της συγκυρίας, σημαίνει ότι πρέπει να υποστείλει την ιδεολογική του σημαία; Σε καμιά περίπτωση. Αυτό που οφείλει να κάνει το ΠΑΣΟΚ είναι να πάει τις μεταρρυθμίσεις της περιόδου 2009-2011 ένα βήμα παραπέρα, έχοντας ως πυξίδα την επαναθεμελίωση των αξιών και την επανεφεύρεση της ιδεολογίας του και να σκεφτεί τι δεν υπάρχει σήμερα στην Ελλάδα και τον κόσμο, να οραματιστεί και να μιλήσει γι αυτό το όραμα.
Δεν μπορεί οι λέξεις να είναι ιδεολογία. Αντίθετα οι λέξεις πρέπει να εξηγούν και να ερμηνεύουν την ιδεολογία. Δεν μπορεί να είναι ιδεολογία η διαχείριση, αλλά η μεταρρύθμιση, δηλαδή η εφεύρεση του καινοτόμου, το οποίο θα καλύψει την έλλειψη αυτού που δεν υπάρχει.
Ένα σοσιαλιστικό κόμμα που σέβεται τον εαυτό του οφείλει να έχει ως όραμα την επίτευξη του σοσιαλισμού, όπως αυτός μπορεί να εφαρμοστεί στις μέρες μας, η εξεύρεση της σοσιαλιστικής λύσης προσαρμοσμένη στα σύγχρονα διακυβεύματα. Σοσιαλισμός δεν είναι κράτος και έλέγχος, αλλά είναι ισότητα ευκαιριών και ισονομία, ως προαπαιτούμενο της ελευθερίας.
Έχουμε ξαναμιλήσει για την αξία της συμμετοχής. Ο σοσιαλισμός σήμερα πρέπει να δουλέψει πολύ με τους αποκλεισμένους, τους περιθωριακούς, τις μειονότητες, προσπαθώντας να τους ενσωματώσει, αξιοποιώντας τον παραμικρό ανθρώπινο πόρο. Ο σοσιαλισμός πρέπει να έχει ως επίκεντρο τον άνθρωπο και όχι την αγορά ή το κράτος. Τόσο η αγορά, όσο και το κράτος πρέπει να είναι εργαλεία, μέσα και όχι σκοποί.
Επίκεντρο στον άνθρωπο σημαίνει δικαιώματα και ευκαιρίες, σημαίνει συμμετοχή και κοινωνικό κεφάλαιο. Ο νεοφιλελευθερισμός, για να τελειώνουμε, είναι εκείνος που δημιουργεί την ανισότητα, που προχωρά μ' αυτούς που μπορεί, τους «αξίους» που πέρασαν την δοκιμασία που τους έθεσε. Αντίθετα σοσιαλισμός σημαίνει ανθρωπισμός, δηλαδή πρόταξη των ανθρωπίνων αναγκών , τις οποίες υπηρετούν σε δεύτερο βαθμό η αγορά και το κράτος.
Και επειδή ζήσαμε την εποχή τόσο της δικτατορίας του κράτους, και σήμερα ζούμε τη δικτατορία της αγοράς, το σοσιαλιστικό πρόταγμα δεν μπορεί να είναι η νίκη του κράτους εις βάρος της αγοράς, αλλά η νίκη του ανθρώπου, μέσω της δημιουργίας θεσμών που θα προάγουν την ανοικτότητα, την διαφάνεια, τη συμμετοχή και την διαβούλευση. Γιατί στην τελική σοσιαλισμός δεν μπορεί να σημαίνει «να πάρω και να δουλέψω με τους καλύτερους», αλλά να «πάρω ότι καλύτερο μπορώ απ' όλους».
Ο σοσιαλισμός που οφείλει να αναζητήσει το ΠΑΣΟΚ, συμβάλλοντας στον διάλογο με τα αδελφά σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη και τον κόσμο, είναι ο σοσιαλισμός που δεν θα λειτουργήσει ως άμυνα έναντι της αγοράς ή ως συνήγορος του κράτους. Ο σοσιαλισμός πρέπει να επαναφέρει στο παιχνίδι τη δημοκρατία, ως το μόνο εφικτό υπέρ-πλαίσιο που θα αγκαλιάσει προς όφελός της την αγορά και το κράτος, με τελικό αποδέκτη τον άνθρωπο, τον λαό, χωρίς ταμπέλες, αγκυλώσεις και ετεροπροσδιορισμούς. Και σοσιαλισμός τέλος σημαίνει διαρκής μάχη ιδεών, που δεν ψάχνει για την μόνη και τελική νίκη, αλλά τις μικρές, τις καθημερινές, που ως σύνολο θα φέρουν την πολυπόθητη "Αλλαγή".
Γιατί η "Αλλαγή" δεν μπορεί να είναι μια ιδέα σε αναμονή, ή σε αναστολή, αλλά μια ιδέα παρούσα, διαρκής και ασυμβίβαστη..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου